رویاها می‌توانند اشکال مختلفی داشته باشند. رویاهای شفاف زمانی اتفاق می‌افتند که شخص در خواب است و در عین حال فعالانه از خواب دیدن خود، آگاه است. رویاهای واضح شامل محتوای رویاهای واقعی یا واضح هستند. رویاهای بد از محتوای آزاردهنده یا ناراحت کننده تشکیل شده است که کابوس نامیده می‌شود. رویاهای تکرار شونده، شامل تکرار تصاویر مشابه در چندین رویا در فواصل مختلف یا پشت سر هم در طول یک خواب انفاق می‌افتد. با ما همراه باشید تا در مورد آنها بیشتر صحبت کنیم.

رویا چیست؟

رویا داستان و تصاویری است که ذهن ما هنگام خواب آن را ایجاد می‌کند. این خواب‌ها می‌توانند به گونه‌ای واضح بوده که سبب خوشحالی، غمگینی یا ترس فرد بیننده خواب گردند و یا ممکن است گیج کننده و غیرمنطقی به نظر برسند.

می‌توانید در هر مرحله‌ای از خواب رویا ببینید اما لازم به ذکر است که واضح ترین رویاها را در مرحله ای به نام خواب REM (حرکت سریع چشم) می‌بینید یعنی زمانی که مغز در فعال‌ترین نقطه خود قرار دارد. طبق گفته کارشناسان ما حداقل چهار تا شش بار در شب خواب می‌بینیم.

رویاها می‌توانند همه حواس پنج‌گانه را درگیر کرده به طوری که احساسات متفاوتی را در حین دیدن آن می‌توان تجربه کرد. برخی از افراد رویاهای رنگی و برخی سیاه و سفید می‌بینند، ودر مورد افراد نابینا باید گفت که بیشتر اجزای مربوط به صدا، طعم و بو را مشاهده می‌کنند.

برخی از ویژگی‌های رویا؛

دیدگاه اول شخصی دارد.( یعنی از دید بیننده خواب اتفاق می‌افتد)

غیر ارادی است.

محتوا ممکن است غیرمنطقی یا حتی نامنسجم باشد.

محتوای خواب می‌تواند شامل افراد دیگری که با بیننده خواب و یکدیگر تعامل دارند، ارتباط داشته باشد.

احساسات را به شدت تحریک می‌کند.

عناصر زندگی بیداری در محتوای رویا گنجانده شده است.

رویای شفاف

رویای شفاف خوابی است که در آن می‌دانید در حال دیدن خواب هستید. تحقیقات نشان می‌دهد که رویای شفاف با افزایش فعالیت در بخش‌هایی از مغز که معمولاً در طول خواب آرام هستند، همراه است. رویای شفاف یک حالت مغزی بین خواب REM و بیداری است.

برخی از رویای شفاف می‌تواند روی رویای اصلی فرد تأثیر گذاشته و به اصطلاح داستان را تغییر دهند. ممکن است گاهی اوقات این تاکتیک خوب باشد، به خصوص در هنگام دیدن کابوس که باعث ایجاد ترس و رعب کمتری می‌گردد.

کابوس

کابوس خواب بد و ترسناکی بوده که هم در کودکان و هم در بزرگسالان اغلب اتفاق می‌افتد. از دلایل دیدن کابوس؛ استرس، تعارض و ترس، ضربه، مشکلات عاطفی، مصرف دارو یا بیماری می‌باشد. اگر به طور مداوم کابوس می‌بینید، می‌تواند نشانه این باشد که ناخودآگاه شما سعی دارد چیزی به شما بگوید. و در صورتی که دلیلی برای دیدن خواب‌ها و کابوس‌های مداوم خود ندارید می‌توانید با مشاور و یا روانشناسی در این زمینه صحبت کنید. آنها ممکن است بتوانند به شما کمک کنند تا بفهمید چه چیزی باعث کابوس‌های شما شده و نکاتی را به شما ارائه دهند تااز شر آنها خلاص شوید.

به خاطر داشته باشید که هر چقدر هم که یک کابوس ترسناک باشد، واقعی نیست و به احتمال زیاد در زندگی واقعی برای شما اتفاق نخواهد افتاد.

چرا رویا می‌بینیم؟

نظریه‌های زیادی در مورد اینکه چرا خواب می‌بینیم وجود دارد، اما هیچ کس به طور قطع نمی‌داند چرا این اتفاق می‌افتد. برخی از محققان می‌گویند رویاها هیچ هدف یا معنایی ندارند. برخی دیگر می‌گویند ما برای سلامت ذهنی، عاطفی و جسمی خود به دیدن رویا نیاز داریم.

برخی از رویاها ممکن است به مغز ما در پردازش افکار و رویدادهای روز کمک کنند. برخی دیگر ممکن است فقط نتیجه فعالیت طبیعی مغز باشند و معنای بسیار کمی داشته باشند. طبق تحقیقاتی که در این خصوص انجام شده موارد زیر در دیدن رویا تاثیر گذارند با این حال علت اصلی آن هنوز کشف نشده است.

حافظه: رویا دیدن با تثبیت حافظه مرتبط است، که نشان می‌دهد خواب دیدن ممکن است عملکرد شناختی مهمی در تقویت حافظه و یادآوری اطلاعات داشته باشد.

پردازش احساسات: توانایی درگیر شدن با احساسات و تکرار آنها در زمینه‌های تصوری مختلف، ممکن است بخشی از روش مغز برای مدیریت احساسات باشد.

پخش فوری: محتوای رویایی ممکن است شکلی از پخش فوری تحریف شده باشد که در آن رویدادهای اخیر بررسی و تجزیه و تحلیل می‌شوند.

فعالیت اتفاقی مغز: این دیدگاه معتقد است که رویا فقط محصول جانبی خواب است که هیچ هدف یا معنای اساسی ندارد.

کارشناسان در زمینه‌های علوم اعصاب و روانشناسی به انجام آزمایش‌هایی برای کشف آنچه در مغز در طول خواب می‌گذرد ادامه می‌دهند.

رویاها چقدر دوام دارند؟

رویاها یکی از جذاب‌ترین و رازآلودترین جنبه‌های خواب هستند. زیگموند فروید در اواخر قرن نوزدهم به اهمیت بالقوه رویاها اشاره کرده و در این باره تحقیقات قابل توجهی برای کشف علم اعصاب و روانشناسی رویاها انجام داده است.

با وجود دانش علمی پیشرفته، هنوز چیزهای زیادی در مورد خواب و رویا ناشناخته باقی مانده است. حتی اساسی‌ترین سوال چرا اصلاً رویا می بینیم هنوز موضوع بحث قابل توجهی است.

در حالی که همه خواب می‌بینند، محتوای آن رویاها و تأثیر آنها بر خواب می‌تواند از فردی به فرد دیگر به طور چشمگیری متفاوت باشد. اگرچه هیچ توضیح ساده‌ای برای معنی و هدف رویاها وجود ندارد، اما درک اصول اولیه رویاها، تأثیر بالقوه کابوس‌ها و مراحلی که می‌توانید برای خواب بهتر با رویاهای شیرین انجام دهید، مفید است.

با توجه به اینکه خواب REM فقط چند دقیقه در اوایل شب طول می‌کشد اما با در خواب ماندن طولانی‌تر شده و در اواخر شب، ممکن است بیش از ۳۰ دقیقه طول بکشد. بنابراین ممکن است نیم ساعت را در یک رویا بمانید.

چه زمانی رویا می بینیم؟

به طور متوسط، اکثر مردم حدود دو ساعت در شب، خواب می‌بینند. رویا دیدن می‎تواند در هر مرحله از خواب اتفاق بیفتد، اما اکثر رویاها در مرحله حرکت سریع چشم (REM) اتفاق می‌افتد.

رویاها در طول خواب REM به طور معمول واضح‌تر، خارق‌العاده‌تر و یا عجیب‌تر هستند، حتی ممکن است شامل عناصر زندگی در بیداری نیز باشند. لازم به ذکر است که خواب REM در طول شب، به طور مساوی توزیع نمی‌شود. اکثر خواب‌های REM در نیمه دوم یک دوره خواب طبیعی اتفاق می‌افتد.

آیا رویاها معنی دارند؟

نحوه تعبیر خواب و اینکه آیا اصلاً معنی دارد یا خیر، موضوعاتی است که اختلاف نظر قابل توجهی در آن وجود دارد. در حالی که برخی از روانشناسان استدلال کرده‌اند که رویاها بینش فرد را در مورد روان یا زندگی روزمره او ارائه می‌دهند، برخی دیگر محتوای آنها را بیش از حد متناقض یا گیج کننده می‌دانند که معنی قابل قبولی ندارد.

تقریباً همه متخصصان اذعان می‌کنند که رویا می‌تواند شامل محتوایی باشد که به تجربیات فرد در بیداری مربوط می‌شود، اگرچه ممکن است محتوا تغییر یا اشتباه ارائه شود. به عنوان مثال، در توصیف رویاها، مردم اغلب به افرادی اشاره می‌کنند که آنها را به وضوح می‌شناسند، حتی اگر ظاهر آنها در خواب تحریف شده باشد.

فرضیه تداوم در تحقیقات رویا به این معتقد است که رویاها و زندگی بیداری با یکدیگر در هم تنیده هستند و شامل موضوعات و محتواهای همپوشانی می‌باشند از سوی دیگر، فرضیه ناپیوستگی، تفکر در طول رویا و بیداری را از نظر ساختاری متمایز می‌داند.

آیا رویا بر خواب تأثیر می‌گذارد؟

در بیشتر موارد، رویا بر خواب تأثیر نمی‌گذارد. خواب دیدن بخشی از خواب سالم است و به طور کلی کاملاً طبیعی و بدون هیچ گونه تأثیر منفی بر خواب در نظر گرفته می‌شود.

اما کابوس‌ها استثنا هستند. از آنجایی که کابوس‌ها شامل بیداری نیز می‌شوند یعنی در صورت وقوع مکرر می‌توانند مشکل ساز شده و ممکن است باعث شود فرد از خواب اجتناب کرده و منجر به خواب ناکافی و دیگر مشکلات از این قبیل گردد.

به همین دلیل، افرادی که بیش از یک بار در هفته کابوس می‌بینند، خواب پراکنده یا خواب‌آلودگی در طول روز داشته و یا تغییراتی در تفکر یا خلق‌و‌خوی خود خواهند داشت، برای حل این موضوع باید با پزشک صحبت کنند. پزشک می‌تواند این علائم را بررسی کرده تا علل بالقوه را شناسایی و حل نمایند.

چگونه می‌توان کابوس‌ها را متوقف کرد؟

افرادی که به طور مداوم کابوس‌های وحشتناک می‌بینند و این باعث مختل شدن خواب آنها می‌گردد، باید برای حل این مسئله با دکتری صحبت کنند که می‌تواند تشخیص دهد منشا این کابوس‌ها چیست؟

درمان اختلال کابوس اغلب شامل گفتار درمانی بوده که سعی در مقابله با افکار منفی، استرس و اضطراب دارد که این موارد باعث به وجود آمدن و یا بدتر شدن کابوس‌ها در شب می‌گردند.

نکاتی که برای داشتن خواب سالم باید رعایت کرد عبارتند از:

از یک برنامه خواب ثابت پیروی کنید: هر روز یک برنامه ثابت داشته باشید، از جمله در تعطیلات آخر هفته یا سایر روزهایی که مجبور نیستید در ساعت خاصی از خواب بیدار شوید باید در تایم منظم، طبق روزهای قبل از خواب بیدار شوید.

محتوای قبل از خواب را با دقت انتخاب کنید: از محتوای ترسناک، ناراحت کننده یا تحریک کننده در ساعات قبل از خواب اجتناب کنید زیرا ممکن است افکار منفی را در طول خواب برانگیزد.

هر شب آرام باشید: ورزش در طول روز می‌تواند به شما کمک کند شب بهتر بخوابید. در عصر، سعی کنید به ذهن و بدن خود اجازه دهید قبل از خواب آرام بگیرند، مانند کشش‌های سبک، تنفس عمیق یا سایر تکنیک‌های آرامش بخش را اعمال کنید.

الکل و کافئین را محدود کنید: نوشیدن الکل می‌تواند باعث خواب متمرکزتر REM در اواخر شب شود و خطر کابوس‌های شبانه را افزایش دهد. کافئین محرکی است که می‌تواند برنامه خواب را مختل کرده و زمانی که می‎خواهید چرت بزنید مغزتان را فعال نگه دارد و سبب عدم به خواب رفتن عمیق گشته و همچنین سبب عدم تکمیل دوره‌های خواب گردد.

از عواملی که باعث حواس پرتی در اتاق خواب می‌شود جلوگیری کنید: سعی کنید محیطی برای خواب ایجاد کنید که تاریک، ساکت، بوی خوب و دمای مناسبی داشته باشد. تشک و بالش پشتیبان می‌تواند تخت شما را راحت‌ و دنج نماید. همه این عوامل احساس آرامش را به فرد انتقال داده و سبب جلوگیری از بیداری‌های ناخواسته می‌شود یه طوری که ایجاد الگوهای خواب منظم را آسان‌تر می‌‎کند.